Για την καπιταλιστική παλινόρθωση

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η παλινόρθωση του καπιταλισμού στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, έριξε βαριά τη σκιά της και σφράγισε την πορεία των παγκόσμιων εξελίξεων στη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα μετά το 1989 - '91, όταν αποκαλύφθηκαν οι συνέπειές της με την αποσύνθεση και διάλυση της Σ.Ε. Η κατάσταση που επικρατεί όλη αυτή την περίοδο στην παγκόσμια σκηνή καθορίστηκε απ' αυτό το γεγονός.

Η αχαλίνωτη ιμπεριαλιστική επιθετικότητα και η εξαπόλυση κατακτητικών πολέμων, το σάρωμα των εργατικών και λαϊκών δικαιωμάτων, αλλά και η μεγάλη εξασθένηση και υποχώρηση του κομμουνιστικού κινήματος συνδέονται άμεσα και καίρια με το ζήτημα αυτό. Έχει επομένως αποφασιστική σημασία για το παρόν και το μέλλον του κομμουνιστικού κινήματος, αν και κατά πόσο θα φωτιστούν τα προβλήματα, θα αναδειχτούν οι βαθύτερες αιτίες και θα δοθούν όσο γίνεται ουσιαστικές απαντήσεις στα ερωτήματα που απασχολούν χιλιάδες κομμουνιστές για το θεμελιώδες ζήτημα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Η ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος είναι συνυφασμένη με την κατανόηση και αφομοίωση των σωστών διδαγμάτων και συμπερασμάτων που πρέπει και μπορούν να βγουν από την ιστορική εμπειρία μισού αιώνα και από το κατά πόσο θα ενσωματωθούν, θα χωνευτούν και θα αποτελέσουν αναπόσπαστο στοιχείο της γενικότερης φυσιογνωμίας και του προσανατολισμού του.

Αφετηρία της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στη Σοβιετική Ένωση στάθηκε το 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ το 1956, που ανέτρεψε την επαναστατική γραμμή του ΚΚΣΕ και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος της περιόδου του Λένιν και του Στάλιν και επέβαλλε μια γενική ρεβιζιονιστική γραμμή που οδήγησε στη διάσπαση το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και το σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Η επιβολή της αντιμαρξιστικής - αντιλενινιστικής πλατφόρμας του 20ού συνεδρίου, που συστηματοποιήθηκε σε ένα ολοκληρωμένο αντεπαναστατικό πρόγραμμα ως το 22ο συνέδριο του ΚΚΣΕ, το 1961, αποτέλεσε την απαρχή της πορείας ανατροπής του σοσιαλισμού, της παλινόρθωσης του καπιταλισμού και της διάλυσης της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης.

Σ' αυτό το αντεπαναστατικό ρεύμα αντιτάχθηκε ευθύς εξ αρχής το ΚΚΚίνας με επικεφαλής το Μάο Τσετούνγκ και όσο προχωρούσε ο ρεβιζιονιστικός εκφυλισμός του ΚΚΣΕ, αναπτύχθηκε βαθμιαία ο διεθνής αντιρεβιζιονιστικός αγώνας που προσέλαβε στα τέλη 1962 - αρχές 1963 τη μορφή γενικευμένης δημόσιας πολεμικής.

Στο επίκεντρο της μεγάλης πολεμικής βρέθηκαν όλα τα ιδεολογικά, πολιτικά και θεωρητικά ζητήματα που αφορούσαν τη γενική γραμμή του κομμουνιστικού κινήματος, όπως είναι το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, η οικοδόμηση του σοσιαλισμού, η ύπαρξη ή όχι ανταγωνιστικών αντιθέσεων στο σοσιαλισμό, η αναγκαιότητα ή όχι της διατήρησης της δικτατορίας του προλεταριάτου και ο χαρακτήρας του κομμουνιστικού κόμματος και του κράτους στην περίοδο το σοσιαλισμού, ο ρόλος του εθνικοαπελευθερωτικού και αντιιμπεριαλιστικού κινήματος στην εποχή μας, τα προβλήματα του πολέμου και της ειρήνης. Με βαρυσήμαντα άρθρα και ντοκουμέντα αντιρεβιζιονιστικής πολεμικής το ΚΚΚίνας ξεσκεπάζει και αντικρούει τη γενική γραμμή του ΚΚΣΕ, τις αντιμαρξιστικές - αντιλενινιστικές θεωρίες του και καταδείχνει και προειδοποιεί πως η γενική γραμμή του χρουστσωφικού ρεβι-ζιονισμού βάζει τα θεμέλια της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στη Σοβιετική Ένωση. Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει και επιταχύνει τις διεργασίες που είχαν αναπτυχθεί στο εσωτερικό πολλών άλλων κομμουνιστικών κομμάτων, ύστερα από το 20ο συνέδριο, οδηγώντας κύρια μετά το 1963, στη δημιουργία μιας σειράς νέων μαρξιστικών - λενινιστικών κομμάτων, και οργανώσεων και τη γενική —ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική— ρήξη τους με το ντόπιο ρεβιζιονισμό, σε κάθε συγκεκριμένη χώρα.

Μια τέτοια εξέλιξη σημειώνεται και στο κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας. Ένα μόλις μήνα μετά το 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ, συγκλήθηκε το Μάρτη του 1956 η περιβόητη «6η Ολομέλεια του ΚΚΕ». Για πρώτη φορά στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος, οργανώθηκε και επιβλήθηκε μια βάναυση, πραξικοπηματική επέμβαση στα εσωτερικά ενός κόμματος, καταπατώντας κάθε έννοια αρχών και σχέσεων ισοτιμίας, αφού η σύγκληση της οππορτουνιστικής παρασυναγωγής και η «εισήγηση - έκθεση» σ' αυτήν, έγινε από μια «διεθνή επιτροπή» που την αποτελούσαν εκπρόσωποι ξένων κομμάτων, κάτω από την άμεση καθοδήγηση των χρουστσωφικών ρεβιζιονιστών. Η εισήγηση αυτή της «Επιτροπής Κοουζίνεν - Ντεζ» έγινε «απόφαση της 6ης Ολομέλειας» με την οποία επιβλήθηκε στο ΚΚΕ η ρεβιζιονιστική γραμμή του 20ού συνεδρίου. Ταυτόχρονα, ανέτρεψαν τη νόμιμη ηγεσία του ΚΚΕ, καθαίρεσαν το Γραμματέα του Κόμματος, Νίκο Ζαχαριάδη —αργότερα τον διέγραψαν, τον διέσυραν και τελικά τον εξόρισαν στη Σιβηρία, όπου και τον εξόντωσαν— και διόρισαν στην ηγεσία μια κλίκα από δεξιά, χρεοκοπημένα και διαγραμμένα από το κόμμα στοιχεία. Καρπός της χρουστσωφικής επέμβασης ήταν η οππορτουνιστική ηγεσία Κολιγιάννη - Παρτσαλίδη η οποία ανέλαβε το ρόλο να περάσει στο ΚΚΕ και στο κίνημα τη γενική γραμμή του 20ού συνεδρίου, εκτελώντας πιστά τις εντολές των χρουστσωφικών ρεβιζιονιστών. Η εφαρμογή αυτής της γραμμής οδήγησε βαθμιαία στον πλήρη ιδεολογικό - πολιτικό εκφυλισμό του ΚΚΕ, στο ξερίζωμα της επαναστατικής ψυχής του και στη μετατροπή του σε ένα οππορτουνιστικό - ρεφορμιστικό κόμμα.

Στη ρεβιζιονιστική γραμμή του 20ού συνεδρίου και της «6ης Ολομέλειας» αντιτάχθηκε μεγάλη μάζα κομμουνιστών στην πολιτική προσφυγιά, στις ανατολικές χώρες και στα στρατόπεδα πολιτικών εξορίστων στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σ' αυτό του Αη-Στράτη, όπου ξεκίνησαν και αναπτύχθηκαν σημαντικοί ιδεολογικοί αγώνες που κάλυψαν τα πιο σπουδαία προβλήματα του διεθνούς και του δικού μας κινήματος. Ακριβώς στους αγώνες, που ξεκίνησαν στον Αη-Στράτη και συνεχίστηκαν στην ΕΔΑ, προετοιμάστηκαν οι όροι για την τελειωτική και ολοκληρωτική ρήξη με τους οργανωμένους φορείς του ρεβιζιονισμού —το εκφυλισμένο πια ΚΚΕ και την ΕΔΑ— και για τη θεμελίωση της ανεξάρτητης οργανωμένης δράσης των μαρξιστικών - λενινιστικών δυνάμεων της Ελλάδας.

Στις αρχές του 1963, δημιουργήθηκαν οι «Ιστορικές Εκδόσεις», που με την έκδοση έργων του Μάο Τσετούνγκ και ντοκουμέντων αντιρεβιζιονιστικής πολεμικής του ΚΚΚίνας (άρθρων της «Λαϊκής Ημερησίας» του Πεκίνου κ.α.) έστελναν μηνύματα προς πολλές κατευθύνσεις και, πρακτικά προωθούσαν τη δουλειά για μια προκαταρκτική συσπείρωση κομμουνιστών μαρξιστών - λενινιστών γύρω από ένα κέντρο. Τον Ιούνη του 1964, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα σύσκεψη μιας ομάδας κομμουνιστών, κύρια πρώην εξόριστων του Αη-Στράτη, που δημιούργησαν τον πρώτο οργανωμένο πυρήνα των μαρξιστών - λενινιστών της Ελλάδας. Και τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς, εκδόθηκε το περιοδικό «Αναγέννηση» που αποτέλεσε την πρώτη δημόσια εμφάνιση του μαρξιστικού - λενινιστικού κινήματος της Ελλάδας και εγκαινίασε την ανοιχτή αντιπαράθεσή του με το σύγχρονο ρεβιζιονισμό και τους φορείς του. Για δυόμισι περίπου χρόνια, από τον Οκτώβρη του 1964 ως την επιβολή της στρατιωτικο-φασιστικής δικτατορίας, τον Απρίλη του 1967, η «Αναγέννηση», με εκδότη τον Ισαάκ Ιορδανίδη και υπεύθυνο συντάκτη τον Γιάννη Χοτζέα, στάθηκε το ιδεολογικό - πολιτικό και οργανωτικό κέντρο σημαντικών προσπαθειών και αγώνων που θεμελίωσαν το σύγχρονο μαρξιστικό - λενινιστικό κίνημα της Ελλάδας.

Συνοψίζοντας ο Μάο Τσε Τουνγκ την ιστορική πείρα της δικτατορίας του προλεταριάτου ύστερα από τις αντεπαναστατικές εξελίξεις στη Σοβιετική Ένωση, αναπτύσσει τη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία και επεξεργάζεται τη γενική γραμμή του κομμουνιστικού κόμματος στις συνθήκες του σοσιαλισμού, διεξάγοντας έναν ολόπλευρο αγώνα για την αποτροπή της καπιταλιστικής παλινόρθωσης, διατυπώνοντας με σαφήνεια το περιεχόμενο αυτού του αγώνα στην περίφημη συμπυκνωμένη θέση «Ο ρεβιζιονισμός στην εξουσία είναι η αστική τάξη στην εξουσία».

Οι θέσεις που ανέπτυξε αυτή την περίοδο το ΚΚΚίνας με επικεφαλής το Μάο Τσετούνγκ αποτέλεσαν τη βάση —για όλη την κατοπινή περίοδο μέχρι και σήμερα— του ιδεολογικοπολιτικού αγώνα που διεξήγαγε το διεθνές και το δικό μας κομμουνιστικό μαρξιστικό - λενινιστικό κίνημα ενάντια στο σύγχρονο ρεβιζιονισμό και την καπιταλιστική παλινόρθωση. Το 1991 με την αποσύνθεση και διάλυση του ΚΚΣΕ και της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης ολοκληρώθηκε ανοιχτά και τυπικά από τον Γκορμπατσόφ το καταστροφικό έργο που εγκαινίασε ο Χρουστσώφ και ο Μπρέζνιεφ, σηματοδοτώντας έτσι, την πλήρη χρεοκοπία της ρε-βιζιονιστικής γραμμής.

Ο σοβιετικός ρεβιζιονισμός, ολοκληρώνοντας την «αποστολή» του, αυτοκαταργήθηκε και οι τελευταίοι κορυφαίοι ιθύνοντές του (Γκορμπατσόφ, Γιέλτσιν, Σεβαρντνάντζε κ.α.) αφού πέταξαν από πάνω τους τα υπολλείματα από τα ψευτοκομμουνιστικά ξέφτια με τα οποία καλύπτονταν, παρουσιάστηκαν τέτοιοι που πραγματικά ήταν, αστοί αντικομμουνιστές, εκφραστές της πιο άγριας μορφής καπιταλισμού.

Στο βιβλίο αυτό δημοσιεύονται ορισμένα άρθρα και κείμενα ομιλιών που έγραψε ο Αντώνης Παπαδόπουλος στη διάρκεια της εικοσιπενταετίας 1984 - 2008 για το ζήτημα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στη Σοβιετική Ένωση. Τα κείμενα αυτά μεθοδολογικά αναφέρονται σε τρεις περιόδους. Α. Στην περίοδο της γκορμπατσοφικής περεστρόικα 1984 - 1989. Με τα κείμενα αυτά ξεσκεπάζεται και αντικρούεται το αντεπαναστατικό περιεχόμενο της γκορμπατσοφικής περεστρόικα και καταδείχνεται πως η Σοβιετική Ένωση βαδίζει ολοταχώς προς τον ανοιχτό, τυπικό, κλασικό καπιταλισμό. Είναι η περίοδος που η ηγεσία του ΚΚΕ καθώς και οι ηγεσίες των άλλων ιδεολογικών ρευμάτων («ανανεωτών» και τροτσκιστών) εκθειάζουν και υμνολογούν την περεστρόικα.

Η ηγεσία του ΚΚΕ την πρόβαλλε ως «μια μεγάλη πρακτική και θεωρητική σύλληψη στην πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού», δημοσιεύοντας στο «Ριζοσπάστη» και στα κομματικά της έντυπα αναρίθμητα κείμενα, άρθρα, ανταποκρίσεις, συνεντεύξεις, εξυμνώντας την περεστρόικα και το εξόφθαλμα αντεπαναστατικό της περιεχόμενο, σπέρνοντας ολέθριες αυταπάτες στους αγωνιστές του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος. Β. Στην περίοδο της τελευταίας φάσης της περεστρόικα 1990 -1991, όπου ήδη όλα τα ρε-βιζιονιστικά καθεστώτα των χωρών της Α. Ευρώπης είχαν κατεδαφιστεί με τη «βοήθεια» του Γκορμπατσόφ και στην πολιτική εξουσία αυτών των χωρών είχαν αναρριχηθεί οι πιο μαύρες αντικομμουνιστικές δυνάμεις που εφάρμοζαν τον πιο άγριο καπιταλισμό, ενώ η Δ. Γερμανία είχε καταβροχθίσει με τις ευλογίες του Γκορμπατσόφ την Α. Γερμανία. Το Σεπτέμβρη του 1991 ο Γκορμπατσόφ διαλύει και θέτει το ΚΚΣΕ εκτός νόμου και το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς ο Γιέλτσιν αναλαμβάνει τα ηνία και κηρύσσει τη διάλυση της Σ. Ένωσης μέσα σε ένα κλίμα αχαλίνωτου αντικομμουνισμού και κατεδάφισης των πάντων. Με τα άρθρα αυτής της περιόδου καταγγέλονται οι αντικομμουνιστικές εξελίξεις ως η αναπόφευκτη κατάληξη της ρεβιζιονιστικής γραμμής του 20ού συνεδρίου και η μετεξέλιξη του ψευδοκομμουνισμού σε απροκάλυπτο αντικομμουνισμό και στην ανοιχτή και τυπική παλινόρθωση του καπιταλισμού. Και αναλύονται οι ολέθριες συνέπειες αυτών των εξελίξεων πάνω στους λαούς και το κομμουνιστικό κίνημα. Η γκορμπατσοφική περεστρόικα αποδείχθηκε η τελική πράξη του δράματος, η αναπόφευκτη κατάληξη της πολύχρονης προσπάθειας της νέας αστικής τάξης να αποτινάξει το σοσιαλιστικό περίβλημα και να προσαρμόσει το αστικό περιεχόμενο της ρεβιζιονιστικής πολιτικής σε νέες, ανοιχτά καπιταλιστικές μορφές, προς τις οποίες διαρκώς εξωθούσε και τις οποίες διαρκώς αναζητούσε αυτό το περιεχόμενο και οι φορείς του.

Είναι η περίοδος που η ηγεσία του ΚΚΕ, τόσο με τις αποφάσεις της ΚΕ (Γενάρης 1990), όσο και με τις αποφάσεις του 13ου συνεδρίου (Φλεβάρης 1991) συνεχίζει να εξυμνεί και να δίνει τη γενική, καθολική και ανεπιφύλακτη υποστήριξή της στην περεστρόικα και να χαιρετίζει τις σαρωτικές αντικομμουνιστικές εξελίξεις στις χώρες της Α. Ευρώπης το 1989 - 90 (Τσεχοσλοβακία, Α. Γερμανία, Ρουμανία κ.λπ.), αυτές που έφεραν στην εξουσία τις πιο ακραίες αντιδραστικές δυνάμεις, σαν «ένα μεγάλο ξέσπασμα μαζών». Τον Οκτώβρη 1991 η ηγεσία του ΚΚΕ δημοσίευσε τις θέσεις για το 14ο συνέδριο του ΚΚΕ, που πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβρη 1991. Τότε τίποτα πια δεν είχε μείνει όρθιο. Η περεστρόικα τα είχε διαλύσει όλα. Και το ΚΚΣΕ και τη Σοβιετική Ένωση. Γκρέμιζε τα αγάλματα του Λένιν, κομμάτιαζε την κόκκινη σημαία και το σφυροδρέπανο, επαναφέροντας τα τσαρικά σύμβολα κάτω από την αφηνιασμένη αντικομμουνιστική ηγεσία της γιελτσινικής συμμορίας. Σε αυτές τις συνθήκες η ηγεσία του ΚΚΕ άρχισε να παίρνει αποστάσεις και να διαχωρίζεται από την περεστρόικα, με τις θέσεις της για το 14ο συνέδριο, χωρίς και τότε να δίνει μια στοιχειώδη απάντηση για όσα είχαν συντελεστεί. Αντίθετα, και τότε εξακολουθούσε να υπερασπίζεται τις αρχικές της θέσεις για την περεστρόικα.

Τα άλλα ιδεολογικά ρεύματα, αυτό της αποκομμουνιστικοποιημένης «ανανέωσης» και του τροτσκισμού χαιρέτισαν μέχρι τέλους τις αντικομμουνιστικές εξελίξεις και την απροκάλυπτη καπιταλιστική παλινόρθωση ως μια «μεγάλη πολιτική επανάσταση των λαών», βρίσκοντας την ιστορική τους δικαίωση σ' αυτές τις εξελίξεις.

Γ. Στην τελευταία περίοδο τα άρθρα που δημοσιεύονται αντικρούουν τις θέσεις που πρόβαλλε η ηγεσία του ΚΚΕ για το ζήτημα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης, τόσο στη Συνδιάσκεψη που πραγματοποίησε γι' αυτό το σκοπό, τον Ιούλη του 1995, όσο και στις «θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό» που δημοσιεύτηκαν τον Οκτώβρη του 2008, για το 18ο συνέδριο του.

Με τα άρθρα αυτά αντικρούονται οι ρηχές και διάτρητες θέσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ και η προσπάθειά της να συσκοτίσει τα πραγματικά προβλήματα και να συγκαλύψει τις αληθινές αιτίες της καπιταλιστικής παλινόρθωσης -όταν η ιστορία είχε δώσει την αμετάκλητη απάντησή της- καθώς και την ουσία της δικής της γραμμής και των δικών της ευθυνών.

Το μαρξιστικό - λενινιστικό κίνημα, διεθνώς και στη χώρα μας, έδωσε τις δικές του απαντήσεις πάνω σε όλα αυτά τα μεγάλα προβλήματα που συντάραξαν το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα μισό αιώνα τώρα και οδήγησαν στην παλινόρθωση του καπιταλισμού. Οι απαντήσεις αυτές έχουν σαν αφετηρία τις θεμελιακές θέσεις του μαρξισμού - λενινισμού, όπως εμπλουτίστηκαν και αναπτύχθηκαν από τον Μάο Τσετούνγκ στη διάρκεια του θυελλώδους αντιρεβιζιονιστικού αγώνα της δεκαετίας του '60 και της Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης. Η πορεία των γεγονότων των τελευταίων δεκαετιών και οι κατοπινές εξελίξεις, αποτέλεσαν δραματική επιβεβαίωση των βασικών συμπερασμάτων και της γενικής γραμμής που πρόβαλλε και πάλεψε το μαρξιστικό - λενινιστικό κίνημα.

Κάθε αγωνιστής που θέλει να ερμηνεύσει αυτές τις εξελίξεις, μπορεί να αναγνωρίσει στα συμπεράσματα και στη γενική γραμμή που πρόβαλλε το μαρξιστικό - λενινιστικό κίνημα, την πυξίδα για την ερμηνεία και κατανόηση, ενός τόσο σύνθετου και πολύπλοκου κοινωνικού, ταξικού φαινομένου, όπως είναι αυτό της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Βέβαια, τα βασικά αυτά συμπεράσματα δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικά και απόλυτα και υπάρχουν, ζητήματα και πλευρές που πρέπει να διερευνηθούν με βάση ό,τι καινούργιο στοιχείο μπορεί να μας προσφέρει η εξέλιξη.

Αν η νέα αστική τάξη πήρε την εξουσία στις χώρες αυτές και παλινόρθωσε τον καπιταλισμό, αυτό ούτε αναπόφευκτο ήταν ούτε και νομοτελειακό.

Οι ταξικοί πολιτικοί αγώνες στις συνθήκες του σοσιαλισμού αποδείχτηκαν, σύμφωνα με τις διορατικές αναλύσεις των ίδιων των ηγετών της επανάστασης, πολύ πιο σύνθετοι και δύσκολοι από την προηγούμενη περίοδο και το καθήκον της στερέωσης της δικτατορίας του προλεταριάτου και το βάθεμα της επανάστασης πολύ πιο σύνθετο και δύσκολο από την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας και την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού. Όσο κι αν η αστική τάξη τώρα θριαμβολογεί πως ξόρκισε για πάντα το φάντασμα του σοσιαλισμού, όπως θριαμβολογούσε και πριν έναν αιώνα, όχι μόνο δεν μπορεί να φρενάρει την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας προς το σοσιαλισμό, αλλά αντίθετα μέσα από τις ήπες, αντλούνται τα μεγάλα διδάγματα και διαμορφώνονται οι όροι για τις νέες επαναστάσεις, που θα σφραγίσουν την ιστορική νίκη της εργατικής τάξης στο νέο αιώνα που βαδίζουμε.

Αθήνα, Μάρτης 2013

Οι ΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ